H νεοφιλελεύθερη μετάλλαξη του ΠΑΣΟΚ

του Αριστοτέλη Βασιλάκη

Αποτελεί τραγική ειρωνεία το γεγονός ότι το «πάλαι ποτέ» σοσιαλιστικό κίνημα του Ανδρέα Παπανδρέου, το οποίο μεταλλάχτηκε με τα χρόνια σ’ ένα σκληρό νεοφιλελεύθερο κόμμα, να είναι εκείνο που έβαλε την χώρα στη μέγγενη του Μνημονίου και συνακόλουθα να πάρει τα πιο βάρβαρα αντιλαϊκά μέτρα που έχει πάρει ελληνική κυβέρνηση, από ιδρύσεως του ελληνικού κράτους…

Η αλήθεια είναι ότι το ΠΑΣΟΚ, ξεκίνησε – θεωρητικά τουλάχιστον – ως ένα κίνημα των μη προνομιούχων. Εκείνων που ήταν «κυνηγημένοι» από το παρακράτος της «επάρατης δεξιάς» στα προδικτατορικά χρόνια… Εκείνων που ήταν οι «παροπλισμένοι» στα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης… Δεν ήταν δύσκολο το όραμα και τα εύηχα συνθήματα του αείμνηστου Ανδρέα Παπανδρέου να βρουν πολύ μεγάλο ακροατήριο. Η ιδρυτική διακήρυξη της 3ης του Σεπτέμβρη μετατράπηκε σε ένα μαζικό κίνημα και ακολούθως σ’ ένα μεγάλο λαϊκό κόμμα, το οποίο υπήρξε ο βασικός πρωταγωνιστής του λεγόμενου «κύκλου της μεταπολίτευσης».

Ο Ανδρέας Παπανδρέου υπήρξε μακράν ο πιο λαοφιλής πολιτικός μετά τον εμφύλιο… Και όπως όλοι οι λαοφιλείς πολιτικοί, ήταν εξίσου κι ακόμα περισσότερο λαοπλάνος… Συνθήματα όπως «ΕΟΚ και ΝΑΤΟ στο ίδιο συνδικάτο» ή το «Τσοβόλα δώστα όλα» έμειναν στην ιστορία, ως τα πλέον χαρακτηριστικά συνθήματα δημαγωγίας και λαϊκισμού.

Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει ότι ξέφυγε πολύ από τις ιδεολογικές αρχές της 3ης Σεπτέμβρη… ΠΟΤΕ ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν υπήρξε φιλελεύθερος στην άσκηση της οικονομικής του πολιτικής… Μπορεί μετά το 1985 το ΠΑΣΟΚ να μεταλλάχθηκε ελαφρώς, να πρωτοακούστηκε η λέξη «λιτότητα», να υπήρξαν οι πρώτες σημαντικές διαγραφές, για ιδεολογικούς λόγους, ωστόσο ανέκαθεν προσπαθούσε να υπάρχει κρατικός έλεγχος στην αγορά και στην επιχειρηματικότητα… Άσχετα με τις στρεβλώσεις που δημιουργούσε ο κρατισμός του Ανδρέα (διόγκωση του δημοσιονομικού ελλείμματος), οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ο Έλληνας στα χρόνια διακυβέρνησης του «πέρασε καλύτερα από ποτέ»… Πολλοί μιλούν για τους αριθμούς που δεν πήγαιναν καλά… Ο πληθωρισμός σε δυσθεώρητα ύψη, το έλλειμμα διαρκώς αυξανόμενο, ωστόσο αυτό που έχει σημασία είναι ο άνθρωπος… Και οι Έλληνες στα χρόνια του Ανδρέα ευημερούσαν…

Μετά τον Ανδρέα την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ ανέλαβε ο Κώστας Σημίτης. Η πορεία του ΠΑΣΟΚ επί Σημίτη αποτέλεσε την μεγάλη μετάλλαξη του Σοσιαλιστικού κινήματος, σ’ ένα σύγχρονο νεοφιλελεύθερο κόμμα… Μπορεί το ΠΑΣΟΚ να βγήκε «εκ δεξιών» στη Νέα Δημοκρατία και να κατάφερε ορισμένα πρόσκαιρα οφέλη, ωστόσο στην πορεία αποδείχτηκε ένα κόμμα που βρήκε το δρόμο προς την κυβερνητική εξουσία και αφομοιώθηκε από αυτήν. Σήμερα, στην εποχή του Μνημονίου, κινδυνεύει να μετατραπεί σε έναν κομματικό φορέα που παράγει μόνο ειδικούς και διαχειριστές εξουσίας. Σε έναν «απλό» αγωγό πρόσβασης στα κέντρα λήψης απόφασης. Ανέκαθεν το ΠΑΣΟΚ κατάφερνε να προσαρμοστεί στις πιο διαφορετικές εποχές και να είναι σήμερα εκείνο το κόμμα που έχει ως επικεφαλής του τον γιό του ιδρυτή του, έναν πολιτικό που γνωρίζει καλά το γίγνεσθαι στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Ωστόσο η μαζικότητα του συρρικνώνεται. Η κομματική του βάση αδρανοποιείται. Το ίδιο φαίνεται να είναι εγκλωβισμένο ανάμεσα στο σήμερα και το χτες… Τα ηγετικά στελέχη του δείχνουν προσκολλημένα στο μοντέλο της παγκοσμιοποίησης και η βάση, φαντάζει ρομαντική που αναπολεί το παρελθόν. Έχει αυξήσει την ικανότητά του να διασφαλίσει καριέρα σε όσους συστρατεύονται μαζί του, αλλά από την άλλη, οι πολίτες να απογοητεύονται από αυτό και να μην βλέπουν λόγους και προοπτικές συμμετοχής στις οργανώσεις του. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εξακολουθούν να θυμούνται ότι είναι ο πολιτικός φορέας που έβαλε στην πολιτική σκηνή τα νέα μισθωτά και μη μεσαία στρώματα, ενώ έδωσε φωνή στην μικρομεσαία αγροτιά. Που αναγνώρισε την εθνική αντίσταση, δημιούργησε το (συνεχώς απαξιούμενο) ΕΣΥ, ίδρυσε τα ΚΑΠΗ. Οι μεσήλικες θυμούνται τον Κώστα Σημίτη και τον Γιάννο Παπαντωνίου να τους οδηγούν στην λαιμητόμο του Χρηματιστηρίου. Οι νεότεροι δεν θα ξεχάσουν ποτέ ΤΑ ΛΕΦΤΑ ΠΟΥ (ΔΝΤ) ΥΠΑΡΧΟΥΝ και τον Γιώργο Παπανδρέου να παίρνει αποφάσεις που θα τους ακολουθούν για τα επόμενα 20 χρόνια.